Het evenwichtsorgaan  

Ieder mens krijgt voortdurend informatie over de ruimte om zich heen en over de positie die het lichaam daarbinnen aanneemt. Die informatie is afkomstig uit de volgende deelsystemen: 

• Het evenwichtsorgaan. Dit is gelegen in het rotsbeen en vormt met het slakkenhuis het binnenoor. Het evenwichtsorgaan is gevoelig voor veranderingen van de stand van het hoofd.
• De ogen. Als men de ogen sluit is lopen of stilstaan moeilijker.
• Het gevoel in de spieren en pezen. Signalen uit de benen en de nek geven informatie over de stand van het lichaam en van het hoofd ten opzichte van het lichaam.

 
Al deze informatie wordt verwerkt in de hersenstam en de kleine hersenen. Van daaruit gaan prikkels naar de spieren van het lichaam, zodat iemand zijn houding kan aanpassen en zijn evenwicht bewaart. Er gaan ook signalen met informatie naar de grote hersenen waar het bewustzijn zetelt. Indien daar verkeerde of nog niet bekende signalen binnenkomen, ontstaat het gevoel van duizeligheid.  

Oorzaken 

Er zijn verschillende vormen en oorzaken van duizeligheid, waardoor het soms moeilijk is om snel tot een diagnose en een behandeling te komen. Veel voorkomende oorzaken van duizeligheid zijn:   

• Neuritis vestibularis; Ontsteking van het evenwichtsorgaan. Meestal gaat het om een virale ontsteking in aansluiting op een griepperiode 

• Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid (BPPD); Draaiduizeligheid die kortdurend is en optreedt bij bepaalde bewegingen (bukken, omhoog       kijken, omdraaien of overeind komen in bed)

• Ziekte van Ménière;Hierbij is sprake van een niet goed werkend binnenoor, waardoor klachten van slechthorendheid, duizeligheid en oorsuizen ontstaan.  Veelal verloopt deze ziekte aanvalsgewijs. Zo’n duizeligheidsaanval kan samengaan met misselijkheid, braken en met het horen van geluiden die niet uit de omgeving komen  

• Vestibulaire Migraine; Aanvallen van duizeligheid gecombineerd met migraine

• Orthostatische hypertensie; Een daling van de bloeddruk bij overeind komen kan leiden tot een licht gevoel in het hoofd

• Bijwerkingen van medicatie;
• Laag bloedsuikergehalte;
• Doorbloedingsstoornis of bloeding in evenwichtsorgaan en/of kleine hersenen; 
• Angst en depressie, mogelijk in combinatie met hyperventilatie.

Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid (BPPD)

Een aantal vormen van duizeligheid zijn goed behandelbaar door de fysiotherapeut, waaronder BPPD.

BPPD staat voor goedaardige, kortdurende duizeligheidsaanvallen die ontstaan door positieverandering. 20% van draaiduizeligheid (vertigo) is BPPD.  Soms is er echter geen draaiduizeligheid, maar een licht gevoel in het hoofd of valneiging. Het kan optreden na een periode met bedrust, schedeltrauma, griepperiode, neuritis vestibularis of operatie. In de helft van de gevallen is er echter in de voorgeschiedenis geen aanleiding voor de klachten te vinden. 

Met name voorover bukken, omhoog kijken, omdraaien, gaan liggen of rechtop gaan zitten in bed veroorzaakt korte aanvallen van duizeligheid, die minder dan 2 minuten duren.  

De klachten worden vermoedelijk veroorzaakt door ‘steentjes’ die zwerven door het evenwichtsorgaan. Dit is een onschuldige, maar hinderlijke aandoening, die gelukkig vaak vanzelf weer over gaat.  

Behandeling

Repositiemanoeuvres

BPPD kan goed worden behandeld met manoeuvres waarbij de losliggende ‘steentjes’  worden ‘gereponeerd’ (teruggebracht) naar de plek in het evenwichtsorgaan waar ze oorspronkelijk vandaan komen. 

Vestibulaire revalidatie 

Bij balans- en evenwichtsklachten die het gevolg zijn van een verminderde werking van het evenwichtsorgaan kan de fysiotherapeut een bijdrage leveren door middel van vestibulaire revalidatie: dit is een benadering waarbij door middel van oefeningen compensatie van het centrale zenuwstelsel wordt bewerkstelligd. De oefeningen wekken duizeligheid op: door herhaaldelijke provocatie kan habituatie van symptomen ontstaan. Het gaat hierbij om bewegingen van ogen, hoofd en romp. De oefeningen kunnen zich ook specifieker richten op blikstabilisatie of balanstraining.    

In onze praktijk is Marguerite Tirion gespecialiseerd in het onderzoeken en behandelen van duizeligheidsklachten. Marguerite is geschoold door Kenniscentrum Duizeligheid in Apeldoorn en aangesloten bij het Duizeligheidsnet van Duizeligheidscentrum Apeldoorn (Gelre ziekenhuis). Klik hier voor meer informatie.  

In april 2022 heeft Marguerite Tirion de masterclass ‘Advanced Rehabilitation for Vestibular Disorders and Cervicogenic Dizziness’ gevolgd in Amsterdam. Onder leiding van de Canadese fysiotherapeut Nicole Acerra, een vooraanstaand expert op het gebied van duizeligheidsklachten, heeft zij zich hierin verder gespecialiseerd. 

Bron: Kenniscentrum Duizeligheid